Γιώργος Καραμανλής

Αξιολόγηση και θεραπεία αφασικών διαταραχών

Πρόγραμμα Εποπτείας 03-06/2023: Αφασικές Διαταραχές Ενηλίκων

Επικοινωνία / Ραντεβού

Λογοθεραπεία | ημέρες & ώρες γραφείου

Τρίτη & Τετάρτη
Αθήνα, Γ’ Σεπτεμβρίου 128, τ.κ. 10434, σταθμός τρένου Βικτώρια
τηλ. 210.8818608

Δευτέρα, Πέμπτη & Παρασκευή
Πόρτο Ράφτη στα Μεσόγεια
τηλ. 22990.75672

karamanlisgeo@gmail.com

^{Οι συνεδρίες μπορούν να πραγματοποιηθούν στα Ελληνικά, στα Αγγλικά ή στα Γαλλικά

Sessions may be carried out in English | Les séances peuvent se dérouler en français}

Βιογραφικό

Το 1977 ο Γιώργος Καραμανλής ολοκληρώνει σπουδές ψυχολογίας με ειδίκευση στην Κλινική Ψυχολογία στο πανεπιστήμιο PARIS VII, στη Γαλλία. Επιστρέφοντας στην Αθήνα συνεργάζεται με γονείς στην οργάνωση και λειτουργία αυτοδιαχειριζόμενων παιδικών σταθμών. Από το 1985 μέχρι το 1988 το ενδιαφέρον του στρέφεται στα παιδιά με διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή (αυτισμό). Το 1991 ολοκληρώνει τριετείς μεταπτυχιακές σπουδές στη λογοθεραπεία στο CITY UNIVERSITY στο Λονδίνο. Στη συνέχεια εργάζεται στο αυτοδιαχειριζόμενο φιλανθρωπικό πλαίσιο “Ο καλός Σαμαρείτης” στην Αργυρούπολη για τη δημιουργία και λειτουργία τμήματος λογοθεραπείας για άτομα με ειδικές ανάγκες. Τα τελευταία 25 χρόνια ζει και εργάζεται ιδιωτικά στην Αθήνα.

Ιδρυτικό μέλος του μη κερδοσκοπικού σωματείου Ελληνικός Σύλλογος για την Αφασία και πρόεδρός του από το 1998 έως το 2011. Σε συνεργασία με την ομάδα έντυπου υλικού του συλλόγου έχει συμβάλει στη δημιουργία αποκαταστασιακού υλικού για ενήλικες με αφασικές διαταραχές.

Σεμινάρια

Από το 2008 παρουσιάζεται το διήμερο εισαγωγικό Σεμινάριο στην Αξιολόγηση και Θεραπεία Αφασικών Διαταραχών από τη σκοπιά της Γνωστικής Νευροψυχολογίας.

Σύμφωνα με την παραπάνω προσέγγιση, η διαδικασία της αποκωδικοποίησης, της κατανόησης και της έκφρασης μεμονωμένων λέξεων μπορεί να διαταραχθεί σε διάφορα επίπεδα (modules). Στόχος της αξιολόγησης είναι να διερευνηθεί το επίπεδο λειτουργίας και η αλληλεπίδραση των επιμέρους δομικών στοιχείων.

Μέσα από πολυάριθμα βίντεο ασθενών γίνεται προσπάθεια να καταδειχθεί σε ποιο βαθμό το άτομο αποκλίνει από το φυσιολογικό γλωσσικό σύστημα επικοινωνίας. Με βάση τα δεδομένα της αξιολόγησης ο θεραπευτής μπορεί στη συνέχεια να οργανώσει το θεραπευτικό του πρόγραμμα και να ενημερώσει πιο αποτελεσματικά τον ασθενή και το περιβάλλον του.

Σε επίπεδο πρότασης δίνεται ιδιαίτερη σημασία στην κατανόηση και έκφραση της συμφωνίας ανάμεσα στους θεματικούς και συντακτικούς ρόλους, δηλαδή στο “ποιος κάνει τι σε ποιόν”. Στο σεμινάριο δίνονται πρωτόκολλα ασθενών με διαφορετικές διαταραχές και οι συμμετέχοντες εργάζονται σε ομάδες αξιολογώντας τα δεδομένα με βάση τις αρχές του μοντέλου.
_{Παρέχονται αναλυτικές σημειώσεις}

Πρόγραμμα Εποπτείας

Στόχος του προγράμματος εποπτείας είναι να δώσει την ευκαιρία σε νέους συναδέλφους και συναδέλφισσες λογοπεδικούς να ανταλλάξουν τους προβληματισμούς και τις εμπειρίες τους πάνω σε δύσκολα περιστατικά ασθενών με αφασικές διαταραχές. Είναι μοιρασμένο σε ένα διήμερο για την εξοικείωση με το μοντέλο της Γνωστικής Νευροψυχολογίας, και σε άλλα δύο Σάββατα για τη μελέτη και οργάνωση της αξιολόγησης και της θεραπείας περιστατικών που οι συμμετέχοντες επιθυμούν να παρουσιάσουν.

Απευθύνεται σε επαγγελματίες λογοπεδικούς ή φοιτητές/φοιτήτριες λογοθεραπείας που έχουν ολοκληρώσει τη θεωρητική τους κατάρτιση. Η συμμετοχή ορίζεται στα 10 άτομα.
_{Εποπτεία σε ατομική βάση μπορεί να πραγματοποιηθεί στο γραφείο του εισηγητή ή διαδικτυακά μέσω SKYPE.}

Αυτοβοήθεια

Άτυπη αξιολόγηση αφασικών διαταραχών | Έλεγχος κατανόησης & έκφρασης

Από την πρώτη στιγμή ο στόχος μας είναι να βοηθήσουμε το αφασικό άτομο να κατανοήσει αυτό που του λέμε, καθώς και να καταφέρει με κάθε μέσο να μας περάσει το μήνυμα. Το περιβάλλον του αρρώστου μπορεί να δοκιμάσει κάποιες από τις ακόλουθες δραστηριότητες προκειμένου να έχει και από μόνο του μια αρχική εκτίμηση σχετικά με την κατανόηση και τη δυνατότητα παραγωγής λόγου.

Παρουσιάζουμε στον άρρωστο δύο καθημερινά αντικείμενα, π.χ. ένα ποτήρι και ένα μήλο. Προφέρουμε τη λέξη του αντικειμένου και του ζητάμε να μας το δείξει. Την ίδια δραστηριότητα μπορούμε να τη δοκιμάσουμε δείχνοντας τη λέξη του αντικειμένου γραπτά.

Δείχνουμε ένα αντικείμενο (π.χ. μία γόμα) και του ζητάμε να μας γράψει τη λέξη. Αν είναι δεξιόχειρας και έχει δεξιά ημιπληγία τον ενθαρρύνουμε να πιάσει το μολύβι με το αριστερό χέρι. Αν δυσκολεύεται, γράφουμε τη λέξη με κεφαλαία ευανάγνωστα γράμματα σε ένα χαρτί, κόβουμε ξεχωριστά τα γράμματα, τα ανακατεύουμε και του ζητάμε να τα βάλει στη σωστή σειρά.

Του ζητάμε να επαναλάβει απλές καθημερινές λέξεις π.χ. νερό, γάτα, γάλα, παιδί, σούπα, κερί, κ.λπ. Ελέγχουμε αν χρειάζεται να ακούσει πολλές φορές την ίδια λέξη, αν η άρθρωση του είναι καθαρή (υποτονική ή με ένταση), αν αντικαθιστά γράμματα, αν λέει μια λέξη σχετική με αυτό που άκουσε (π.χ. αντί για «καρέκλα» να πει «τραπέζι»), αν λέει μια λέξη που δεν σχετίζεται με ότι του είπαμε, αν παράγει ακαταλαβίστικες λέξεις ή προτάσεις.

Του ζητάμε να μας πει τις ημέρες της εβδομάδας. Του ζητάμε να μας μετρήσει από το ένα μέχρι το δέκα.

Ζητάμε να τραγουδήσει μόνος του ή με συνοδεία ένα γνωστό του τραγούδι.

Ελέγχουμε την ικανότητά του να αντιληφθεί, να μιμηθεί και να χρησιμοποιήσει αυθόρμητα νοήματα. Για παράδειγμα, παρουσιάζουμε τρία αντικείμενα (μολύβι, ποτήρι, χτένα). Χωρίς να αγγίζουμε τα αντικείμενα, αναπαριστούμε με τα χέρια μας τη συμβολική κίνηση χρήσης ενός αντικειμένου και του ζητάμε να μας δείξει με ποιο αντιστοιχεί.

Ζητάμε να μας δείξει με το δάχτυλο -ή με το βλέμμα- ένα αντικείμενο που είναι μέσα στο ίδιο δωμάτιο.

Ελέγχουμε αν έχει δυσκολία να αντιληφθεί αντικείμενα που είναι τοποθετημένα δεξιά στο οπτικό του πεδίο (αν έχει δεξιά ημιπληγία) ή αριστερά στο οπτικό πεδίο (αν έχει αριστερή ημιπληγία).

Ζητάμε να αντιγράψει απλά γεωμετρικά σχήματα (π.χ. έναν κύκλο, ένα τετράγωνο, ένα τρίγωνο, κ.λπ.), καθώς και να αντιγράψει ένα απλό σχέδιο (π.χ. ένα λουλούδι ή ένα ποτήρι). Ελέγχουμε αν έχει τη δυνατότητα να το ανακαλέσει και να το σχεδιάσει από μνήμης.

Όλες οι παραπάνω διαδικασίες θα πρέπει να δοκιμάζονται σε ένα ήσυχο περιβάλλον, όταν ο άρρωστος είναι ξεκούραστος και συνεργάσιμος, με ηρεμία, χωρίς να επιμένουμε να μας απαντήσει σε αυτά που τον ρωτάμε. Οι παρατηρήσεις μας θα βοηθήσουν ώστε να έχουμε μια πιο αντικειμενική εκτίμηση για την κατάσταση του αρρώστου μας ώστε να μην απαιτούμε πράγματα που δεν μπορεί να πραγματοποιήσει ή είναι πολύ δύσκολα για αυτόν.

Έρευνα

Ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο ή κρανιοεγκεφαλική κάκωση είναι η δυσκολία ανάκλησης ή/και έκφρασης λέξης. Μέσα από την εικοσαετή θεραπευτική εμπειρία και πρακτική δημιουργήσαμε το Sepcot, μία εφαρμογή για το iPad για την αξιολόγηση και θεραπεία των σχέσεων μεταξύ των δομικών στοιχείων της πρότασης. Στο παρελθόν έχει ακόμη δημιουργηθεί ψηφιακό υλικό για τη βελτίωση των Μεταφωνολογικών Δεξιοτήτων και την Κατονομασία, καθώς και πλούσιο υλικό αξιολόγησης και θεραπείας αφασικών διαταραχών.

Κατανόηση Πρότασης

Το Sepcot [Sepcot: Sentence Production & Comprehension Toolkit] για το iPad περιέχει δραστηριότητες που βοηθούν στη θεραπεία ανθρώπων με αφασικές διαταραχές. Απευθύνεται σε επαγγελματίες λογοθεραπευτές για τη διάγνωση και τη θεραπεία ασθενών αλλά μπορεί να χρησιμοποιηθεί μετά από καθοδήγηση και από τα ίδια τα άτομα που αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην κατανόηση και παραγωγή λέξεων και προτάσεων λόγω εξελικτικής ή νευρολογικής βλάβης.

Οι ασκήσεις αποτελούνται από εικόνες σε απλό γραμμικό σχέδιο που απεικονίζουν συγκεκριμένες δράσεις, φιγούρες και σύμβολα ρημάτων που μπορούν να χρησιμοποιηθούν με πολλαπλούς τρόπους κατά τη διάρκεια της θεραπείας δίνοντας τη δυνατότητα στο χρήστη να εστιάσει στην περιοχή που θέλει να δουλέψει:

Κατανόηση/παραγωγή πρότασης με υποκείμενο-ρήμα-αντικείμενο

Σχέση ανάμεσα στους θεματικούς και συντακτικούς ρόλους

Κατανόηση του ρήματος

Αντίληψη του γεγονότος

_{Οι δοκιμασίες στηρίζονται στο “Test for the reception of grammar” της Bishop D.V.M. (1989) και της Marshall J, et al. (1999) “The Sentence Processing Resource Pack”.}

Μεταφωνολογικές Δεξιότητες
_{Ψηφιακό θεραπευτικό πρόγραμμα για τη βελτίωση των Μεταφωνολογικών Δεξιοτήτων}

Από την δεκαετία του 1970 είναι τεκμηριωμένο ότι ο βαθμός ανάπτυξης των μεταφωνολογικών δεξιοτήτων στα παιδιά της προσχολικής ηλικίας έχει σημαντική προγνωστική αξία για τις μελλοντικές τους επιδόσεις στην ανάγνωση και την γραφή, SnowlingMJ, StackhouseJ(2006), Μανωλίτσης, Γ. (2000), Γιαννετοπούλου, Α., Κιρπότιν, Λ. (2008).

Η παρούσα εφαρμογή έχει ως στόχο κυρίως τους ενήλικες με αφασικές διαταραχές. Αφασία είναι η δυσκολία στην κατανόηση και την παραγωγή του λόγου. Μπορεί να προκληθεί μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο, κρανιοεκγεφαλική κάκωση, ή άλλη νευρολογική βλάβη. Τα άτομα με αφασικές διαταραχές έχουν πολύ συχνά δυσκολία να ανακαλέσουν την φωνολογική αναπαράσταση των λέξεων που θέλουν να χρησιμοποιήσουν (ανομία).

_{Στη βιβλιογραφία αναφέρονται πολλές μελέτες που παρουσιάζουν διάφορες μεθόδους (σημασιολογική, ορθογραφική, φωνολογική, κτλ) και υλικά για την αντιμετώπιση της ανομίας, WhitworthJW, WebsterJ, Howard(2005).}

Μία από τις προσεγγίσεις για την αντιμετώπιση της ανομίας είναι και η φωνολογική μέθοδος. Η δική μας προσέγγιση βασίζεται στην κλινική εμπειρία με αφασικά άτομα τα οποία έχουν βελτιώσει την ικανότητα ανάκλησης γλωσσικού υλικού μέσα από την εξάσκηση των μεταφωνολογικών τους δεξιοτήτων. Το εύρος και η παρουσίαση των ασκήσεων για τη βελτίωση των μεταφωνολογικών δεξιοτήτων στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό στο διαγνωστικό εργαλείο ΜΕΤΑΦΩΝ τεστ των Γιαννετοπούλου, Α., Κιρπότιν, Λ. (2008)

Στόχος του προγράμματος είναι να βελτιώσει την ανάκληση της φωνολογικής αναπαράστασης της λέξης μέσα από τον συνδυασμό εικονικής και ακουστικής παρουσίασης της λέξης στόχος. Το αφασικό άτομο καλείται να κάνει μεταφωνολογικές διεργασίες και χειρισμούς σε επίπεδο αρχικής συλλαβής με μεμονωμένες λέξεις όπως για παράδειγμα επανάληψη, κατάτμηση, σύνθεση, απομόνωση, εντοπισμό, σύγκριση ζευγών και διάκριση διαφορετικού. Θεωρούμε ότι αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα να βελτιώσει την προφορική και αναγνωστική του ικανότητα και έτσι να καλύψει ένα σημαντικό μέρος των επικοινωνιακών του αναγκών.

Το πρόγραμμα έχει δομηθεί με κύριο στόχο να βοηθήσει το ίδιο το αφασικό άτομο αλλά και τους φροντιστές του να μπορούν στο σπίτι να κάνουν όσο το δυνατόν πιο συχνή χρήση του προγράμματος ανεξάρτητα από την παρουσία του ειδικού.

Κατονομασία

Στόχος του ψηφιακού προγράμματος είναι να βοηθήσει στην ανάκληση της φωνολογικής και ορθογραφικής αναπαράστασης της λέξης-στόχος. Αρχικά ο ασθενής ακούει ένα χαρακτηριστικό ήχο (πχ. το γαύγισμα ενός σκύλου). Αν δεν μπορεί να ανακαλέσει τη λέξη-στόχο τότε εμφανίζεται η αντίστοιχη εικόνα. Αν έχει δυσκολία να ονοματίσει την εικόνα τότε εμφανίζεται μια καρτέλα με την αντίστοιχη γραπτή λέξη. Αν το άτομο συνεχίζει να έχει δυσκολίες τότε ακούγεται από τα ηχεία του υπολογιστή η λέξη στόχος και ο ασθενής καλείται να την επαναλάβει.